Dantumadeel is een gemeente in het noordoosten van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente telt 19.035 inwoners en heeft een oppervlakte van 87 km², waarvan 1,78 km² water. De gemeente Dantumadeel is binnen de streek van de Friese Wouden centraal gelegen in de Dokkumer Wouden.
De gemeente telt 11 officiële kernen. Sinds 1 januari 2009 zijn de Friese namen de officiële. Ook de gemeentenaam werd op die datum officieel gewijzigd in 'Dantumadiel'.
Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2008:
Bron: Website gemeente Dantumadiel
* Inclusief Veenwoudsterwal
Dantumadeel wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde uit 1242. In die tijd was Dantumadeel, of Donthmadeil, zoals het toen bekendstond, een deel van het district Winninghe, het noordelijke gedeelte van Oostergo. De toenmalige Grietenij Dantumadeel werd bestuurd door een grietman die in Rinsumageest en Dantumawoude zetelde. Tot 1881 was Rinsumageest de hoofdplaats van Dantumadeel.
Friesland is in de loop der eeuwen verschillende malen toneel geweest van strijd om de macht. Einde van de 15e eeuw, begin 16e eeuw woedde de strijd tussen de Schieringers en Vetkopers. Dantumadeel kwam korte tijd onder het gezag van Albert III van Saksen. Hij stelde een baljuw aan in Dokkum die ook Dantumadeel bestuurde. Die situatie duurde niet lang en de grietmannen keerden weer terug. Later werd Friesland betrokken in de strijd tussen hertog Karel van Gelre en de Bourgondische keizer Karel V. In 1515 was er namens beide heersers een grietman in Dantumadeel.
Pas bij de gemeentewet van 1851 werden de grietenijen afgeschaft en werden gemeenten, met aan het hoofd een burgemeester.
In de loop der tijd is het gebied van Dantumadeel verschillende malen aangepast. Al in 1350 scheidde gebied rond Kollum, Oostbroekland, zich af en werd Kollumerland. Dokkum annexeerde verschillende malen gedeelten van Dantumadeel, zodat het kon uitbreiden. Bij een gemeentelijke herindeling per 1 mei 1984 gingen de plaatsen Birdaard en Janum over naar de gemeente Ferwerderadeel.
Het bestuur in de gemeente Dantumadiel ligt in handen van de gemeenteraad, het college van B&W en de burgemeester. Sinds januari 2014 is Sicko Heldoorn als waarnemend burgemeester aangesteld. Hij volgde in deze functie Arie Aalberts op. Het college van B&W wordt sinds 8 november 2011 gevormd door een coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie. De samenstelling van de gemeenteraad is sinds de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 veranderd.
De gemeenteraad van Dantumadeel bestaat uit 17 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1998:
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:
In de gemeente zijn diverse gebouwen, beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:
Bron: wikipedia.
