Urmond is een dorpje in de Nederlandse gemeente Stein, gelegen in de provincie Limburg. Het dorp telt ongeveer 3500 inwoners. Een deel van het zogenaamde Oud-Urmond is beschermd dorpsgezicht.
De plaatsnaam Urmond komt in oorkonden uit de twaalfde eeuw voor als Overmunthe. Munthe was de naam voor een versterkte heuvel of vluchtheuvel. De naam Urmond heeft niet van doen met de monding van de Ur in de Maas, maar -mond verwijst naar berg. In de twaalfde eeuw lag de monding van de Ur veel westelijker.
Vroeger maakt Urmond deel uit van de bezittingen van de aartsbisschop van Keulen. Ten gevolge van een aantal oorlogen is het land verloren gegaan. In 1153 kwam het weer in handen van de aartsbisschop.
Samen met een aantal omringende dorpen maakte Urmond deel uit van het ambt Born. Dit gebied ging over van Gelderse in Gulikse en daarna in Franse handen.
Vanaf de dertiende eeuw ontwikkelde Urmond zich als handelsplaats. Dit kwam door de scheepvaart. De talrijke oorlogen in deze streek hebben voor een belangrijk deel de Maasvaart en –handel beïnvloed. Met name de Tachtigjarige Oorlog was een moeilijke tijd voor schippers.
In de loop van de tijd hebben niet alleen oorlogen, maar ook overstromingen en lage waterstanden gezorgd voor stillegging van de Maasvaart. Dit resulteerde uiteindelijk in de aanleg van het Julianakanaal en de Zuid-Willemsvaart. Samen met de spoorlijn vanuit Maastricht, waren dit de redenen voor het opdoeken van de haven.
In 1982 fuseerde de gemeente Urmond met die van Stein en Elsloo tot de huidige gemeente Stein.
De Gulikse Vrijheid Urmond was gedeeltelijk omwald en bezat enkele poorten. De oudste vermelding van Urmond als Vrijheid dateert uit 1595. Tijdens de Franse bezetting werden in 1800 de voormalige Vrijheid Urmond en het dorp Berg aan de Maas samengevoegd tot een gemeente Urmond. Deze bleef bestaan tot de herindeling in 1982.
Urmond bevindt zich tussen de Maas en de A2 en wordt doorsneden door het Julianakanaal. Aan de andere zijde van de A2 bevindt zich het uitgestrekte terrein van DSM en het natuurgebiedje de Heksenberg. Van noord naar zuid wordt Urmond ingeklemd door de dorpskernen van Berg aan de Maas en Stein.
Veel Urmondenaars zijn werkzaam bij het nabijgelegen DSM. Het marketing centre van dit bedrijf ligt zelfs in Urmond. Naast dit marketing centre ligt het grote Van der Valk hotel, dat ook een grote lokale werkgever is. In Urmond ligt verder nog een klein bedrijventerrein aan de zuidzijde van het dorp. Aan de Noordzijde bevindt zich nog een klein aantal boerenbedrijven. Hier is een nieuwe villawijk gepland . Het gebied ligt pal langs de A2 met zicht op DSM. De geluidsoverlast in dit woongebied is echter zo groot dat een ontheffing nodig is om er te mogen bouwen. Door de aanleg van de villawijk wordt ook een cultuurlandschap aangetast.
Het plaatsje bezit drie rooms-katholieke kerken en 1 protestantse: de rooms-katholieke kerk Terpkerk uit 1793 , de Protestantse kerk uit 1685, de heden ten dage in gebruik zijnde Sint-Martinuskerk uit 1957 en de rooms-katholieke H. Antonius van Paduakerk die in 2008 aan de eredienst is onttrokken.
De kerk uit 1793 is aan de eredienst onttrokken, is eigendom van de Urmondse Monumentenstichting en wordt, met veel succes, gebruikt als expositieruimte.
Voorts kent Urmond enkele bezienswaardige woonhuizen, een standaardmolen en het schippershuis met gevel in renaissancestijl, daterend uit de 16de eeuw.
Urmond heeft een groot aantal monumenten. De Urmondse Monumentenstichting draagt ook zorg voor de Terpkerk, Mariakapel, Barbarakapel en de Kruiskapel.
Een van de drie waterpompen in de Grotestraat
De nieuwe Sint-Martinuskerk
De Terpkerk
Straatgezicht van de Grotestraat
Barbarakapel aan de Kattekop
Pastorie en Protestantse kerk
Bokkenrijderskapel
Eens per jaar wordt de St. Leendertjaarmarkt gehouden in de oude dorpskern . En op Hemelvaartsdag is altijd het gratis openluchtconcert Ur Pop dat aanvankelijk in het molenpark, midden in Urmond-Oost werd gehouden. Door werkzaamheden aan het park werd het festival tijdelijk verplaatst naar de oevers van de Maas, waar het nu wegens groot succes ieder jaar wordt gehouden.
Bron: wikipedia.
